Ասում են՝ ոչինչ այնպես չի ամրացնում ընտանիքը, ինչպես 25 տարով կնքված հիփոթեքային վարկը:
Հայաստանում և աշխարհում հիփոթեքային վարկավորման վիճակագրության, օրենքի, աջակցության ծրագրերի, կանխատեսումների, ինչպես նաև՝ վարկառուների իրավունքների և անհրաժեշտ փաստաթղթերի մասին առաջարկում ենք կարդալ:
Հիփոթեքային վարկավորումը բանկի կամ վարկային կազմակերպության և վարկառուի միջև կնքված գործարք է, որի օգնությամբ խնայողություններ չունեցող, բայց կայուն եկամուտ ունեցող քաղաքացին կարող է դառնալ բնակարանի սեփականատեր:
Հիփոթեքային վարկավորման հիմնական տարբերությունը մյուս վարկատեսակներից այն է, որ ձեռք բերվող անշարժ գույքը այս գործարքում դառնում է գրավ: Երևույթն ի հայտ է եկել Հին Հունաստանում ու գրավադրված տների առջև տեղադրված սյուների հունական անունից էլ ստացել է իր անվանումը: Այսօր այն լայն տարածված վարկավորման տեսակ է ամբողջ աշխարհում, այդ թվում՝ Հայաստանում:
Նորակառույց շենքի շինարարություն Երևանում — վերրջին երկու տարիների ընթացքում Երևանի նորակառույցներում բնակարանների վաճառքի ծավալները մեծապես աճել են շնորհիվ հիփոթեքային վարկի տոկոսագումարների՝ եկամտահարկով վերադարձի
Հիպոտեկային վարկը տրամադրվում է բնակարան ձեռք բերելու, վերանորոգելու և կառուցապատելու համար: Սակայն շուկայի ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ Հայաստանում 90 % դեպքերում հիփոթեքային վարկից օգտվում են բնակարանի ձեռքբերման նպատակով: Հայտնի է նաև, որ Հայաստանում հիթոփեքային վարկի հիմնական սպառողը միջին խավն է:
Վերջին 2 տարիներին մեծ աճ է գրանցվել նաև Երևանի նորակառույց շենքերում բնակարանի ձեռք բերման համար վարկավորման շուկան։ Դրան մեծապես նպաստել է հիփոթեքային վարկի տոկոսագումարների վերադարձը, որը կարգավորվում է եկամտային հարկի վերադարձի շրջանակներում, և դրանից բխող շինարարական ոլորտի աճը։
Տարեցտարի ընդունվող ու բարեփոխվող օրենքների ու հնարավորությունների շնորհիվ էլ ավելի շատ մարդիկ են որոշում այս միջոցով բնակարան ձեռք բերել:
Ըստ վիճակագրության՝ Հայաստանում 2019 թ. Փետրվարին, 2018 թ․ փետրվարի համեմատությամբ, հիփոթեքային վարկավորման ծավալն աճել է 100%-ով: Իսկ երկրի ընդհանուր վարկավորման ծավալում հիփոթեքային վարկավորման պորտֆելի ծավալն աճել է 30%-ով։
Հիփոթեքային շուկայի զարգացումն ու ակտիվությունն ունի մի քանի օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառ.
- Նվազել են հիփոթեքային վարկերի տոկոսադրույքները. 2017 թվականի համեմատ ունեցել ենք տոկոսադրույքի տեսանելի նվազում և այսօր Հայաստանում միջին տոկոսադրույքը կազմում է 11.24 %
- Ավելացել է ժամկետը, որն այսօր արդեն 25-30 տարի է
- Գործում են մի շարք պետական աջակցման ծրագրեր, որոնցից մեկն էլ եկամտահարկի վերադարձի հնարավորությունն է
- Երկրում 2018 թվականին տեղի ունեցած փոփոխությունների արդյունքում ակտիվացել է անշարժ գույքի շուկան ու մեծացել է սփյուռքահայերի հետաքրքրությունը հայրենիքում կապիտալ ունենալու հարցում
- Ի հայտ է եկել կանխավճարի ապահովագրություն պրոդուկտը, որը հնարավորություն է տալիս օգտվել հիփոթեքային վարկից, եթե անգամ չունեք պահանջվող 30% կանխավճարը
—————————————————————
«Երկիր» անշարժ գույքի գործակալության մասնագետները պատրաստ են օգնել հիփոթեքային վարկով բնակարան կամ առանձնատուն ձեռք բերելու և շուկայում առկա առաջարկները համեմատելու հարցում։ Խորհրդատվության և առաջարկների համար կապվեք մեզ հետ՝
Անվճար խորհրդատվություն
—————————————————————
Հիփոթեքային շուկայի ակտիվությունը՝ տնտեսական ակտիվության կարևոր բաղադրիչ
Հիփոթեքային շուկայի զարգացումն ու ակտիվությունը, բնականաբար, առաջնային է նաև պետության համար: Որքան շատ են հիփոթեքից օգտվող քաղաքացիները, այնքան
Այդ պատճառով էլ հիփոթեքային վարկավորումից օգտվելու հարցում իր քաղաքացիներին օգնում է նաև պետությունը: Պետական մի քանի ծրագրեր վերջին տարիներին ենթարկվեցին բարեփոխումների ու այսօր արդեն ավելի մեծ օգնություն են առաջարկում քաղաքացիներին: Դրանցից են.
1․ Եկամտահարկի վերադարձի ծրագիրը — ըստ այս ծրագրի հիփոթեքային վարկով բնակարան ձեռք բերող քաղաքացին պետությունից հետ է ստանում իր վճարած եկամտահարկը, որով վճարվում է իր գնած բնակարանի հիփոթեքային վարկի սպասարկման տոկոսադրույքները: Յուրաքանչյուր հարկատու ծրագրից կարող է օգտվել մեկ անգամ: Գնված բնակարանի արժեքը չպետք է գերազանցի 55 միլիոն դրամը, իսկ եռամսյակային տոկոսադրույքը՝ 1.5 միլիոն դրամը:
Եկամտային հարկի վերադարձի ծրագրի մասին առավել մանրամասն կարող եք կարդալ մեր անդրադարձում այստեղ
2․ «Երիտասարդ ընտանիքին` մատչելի բնակարան» պետական նպատակային ծրագիրը — որից կարող են օգտվել ամուսնական զույգերը, որոնց տարիքային հանրագումարը չպետք է գերազանցի 70-ը: Ընդ որում, վերջին փոփոխությունների արդյունքում ամուսինների առանձին տարիքի սահմանված շեմ գոյություն չունի: Ավելացել է նաև բնակարանի արժեքի շեմը՝ 25 միլիոն դրամից հասնելով 30 միլիոն դրամի: Ամենակարևորը. նախկինում գործող 9.5% տոկոսադրույքը փոխարինվել է 7.5% տոկոսադրույքով, որից 2%-ը սուբսիդավորում է պետությունը՝ քաղաքացուն թողնելով 5.5%-ը:
3. Երեխա ունեցող ընտանիքների բնակարանային ապահովության պետական աջակցություն — պետական աջակցություններից մեկն էլ վերջերս ընդունված «Երեխա ունեցող ընտանիքների բնակարանային ապահովության պետական աջակցության 2020-23 թթ. ծրագիրն» է: Այն բաղկացած է երեք ծրագրից: Առաջինը միանվագ դրամական աջակցությունն է մարզային բնակավայրերում՝ բնակարան ձեռք բերելու համար: Միանվագ դրամական աջակցությունը տրամադրվում է հիփոթեքային վարկով բնակարան ձեռք բերող շահառուին և ուղղվում է կանխավճարի ֆինանսավորմանը: Երկրորդ ծրագիրը կանխավճարի ապահովագրության համար դրամական աջակցությունն է՝ երիտասարդ ընտանիքներին: Երրորդը երեխայի ծննդով պայմանավորված աջակցությունն է՝ հիփոթեքային վարկի մասնակի մարման միջոցով:
Պետությունը՝ հիփոթեքային վարկառուի կողքին
Աջակցման ծրագրերից զատ՝ պետությունը հիփոթեքային վարկավորումից օգտվող քաղաքացու կողքին է նաև «Բնակարանային հիփոթեքային վարկավորման մասին» օրենքով, որով պաշտպանում է վարկառուների շահերը: 2018 թվականի մայիսի 22-ին ուժի մեջ մտած օրենքը զգուշացնում է վարկառուներին.
- Բանկը կամ վարկային կազմակերպությունը պարտավոր է առնվազն 7 օր ժամանակ տրամադրել վարկառուին պայմանագրին ծանոթանալու և առաջարկը ուսումնասիրելու համար:
- Մինչև պայմանագրի կնքումը վարկային կազմակերպությունը պետք է ձեզ տրամադրի տեղեկատվական ամփոփագիր, որտեղ նշված կլինեն վարկի պայմանները ամենայն մանրամասնությամբ՝ տոկոսադրույքի չափը, տեսակը, լրացուցիչ ծախսերը, վարկային գումարի առավելագույն և նվազագույն չափը, վարկի նվազագույն և առավելագույն ժամկետները, վաղաժամկետ մարման դեպքում հնարավոր տույժերը, արտոնությունները և այլն: Իսկ պայմանագրի ընթացքում ամեն ամիս պետք է տրամադրի քաղվածք հետագա վճարումների և վարկի մարման ընթացքի մասին:
- Պայմանագրի պայմանները չեն կարող փոփոխվել միակողմանի, իսկ պայմանագիրը չի կարող ունենալ կետ, որով նախապես վարկային կազմակերպությունը իրավունք կստանա կատարել միակողմանի փոփոխություններ:
- Հիփոթեքային վարկը կարող է ունենալ հաստատուն և լողացող տոկոսադրույքներ: Լողացող տոկոսադրույքը ընտրելու դեպքում իմացեք, որ պայմանագրում պետք է նշված լինի դրա տատանման առավելագույն և նվազագույն շեմերը, այն կարող է փոխվել տարվա մեջ երկու անգամից ոչ ավել և կսկսի կիրառվել ձեզ տեղեկացնելուց մեկ ամիս անց:
- Վարկ վերցնողը իրավունք ունի վաղաժամկետ մարել վարկը, բայց դրա համար կարող է ստանալ պայմանագրով սահմանված տույժեր, տուգանքներ և այլ վճարներ:
Ի՞նչ է անհրաժեշտ հիփոթեքային վարկ վերցնելու համար
Եթե արդեն կողմնորոշվել եք, թե որ բանկից, որ աջակցման ծրագրի օգնությամբ ու ինչ պայմաններով եք ցանկանում վերցնել հիփոթեքային վարկը, ապա ժամանակն է իմանալ նաև, թե ինչ է անհրաժեշտ այդ գործընթացի համար:
Հիփոթեքային վարկի ձևակերպումը հեշտ գործընթաց չէ. փաստաթղթերի պատրաստում, գրավի գրանցում, բուն պայմանագրի կնքում: Պայմանագիրը ներառում է կողմերի անունները, բնակության վայրերը, ինչպես նաև հիփոթեքի առարկան և այլ մանրամասներ: Այն վավերացվում է նոտարական կարգով: Հիփոթեքային վարկ ձևակերպելիս պահանջվում են մի շարք պարտադիր և հավելյալ փաստաթղթեր: Պարտադիրներն են՝
- վարկառուի և համավարկառուի (առկայության դեպքում) անձնագիր,
- սեփականության վկայական
- վաճառողների անձնագրեր
- բնակարանի ձեռքբերման հիմք, եկամտի մասին տեղեկանք
- վարկային պատմության հարցում
- եթե վարկը հաստատվում է՝ միասնական տեղեկանքի փաստաթուղթ, որպեսզի կնքվի գրավի և ձեռքբերման պայմանագիր
Հավելյալ փաստաթղթերի հստակ ցանկ չկա, քանի որ դրանք կարող են փոփոխվել՝ կախված տվյալ բանկից, վարկառուից կամ վաճառվող գույքի հետ կապված հատուկ դեպքերից և այլ հանգամանքներից։
Հիփոթեքը աշխարհում
Մի փոքր անդրադարձ տարբեր երկրներում հիփոթեքային վարկավորման առանձնահատկություններին։
Արդեն մի քանի տարի շարունակ Ճապոնիայի բանկը կարճաժամկետ տոկոսադրույքը պահպանում է անփոփոխ՝ 0,1%: Արդյունքում այստեղ աշխարհի ամենացածր հիփոթեքային տոկոսադրույքներն են: Հաստատուն տոկոսադրույքով տասնամյա վարկ կարելի է վերցնել 0,65%,-ով, իսկ ճապոնական Sumitomo Mitsui բանկն առաջարկում է 0,53% տոկոսադրույք:
2019 թվականի դրույթյամբ՝ 10 տարով հիփոթեքը այս երկրում հնարավոր է ստանալ 1% տոկոսադրույքով: Բայց կանխավճարը կազմում է բնակարանի արժեքի 50%, իսկ ամսական վճարումները չպետք է գերազանցեն եկամտի 35%-ը: Չնայած նման ցածր տոկոսադրույքին՝ գերմանացիների միայն 46%-ն է բնակարանի սեփականատեր:
2019 թվականի հունիսի դրությամբ՝ Ֆրանսիայում հիփոթեքային վարկի տոկոսադրույքը միջինում 1,23% է՝ ըստ երկրի կենտրոնական բանկի տվյալների: Ֆրանսիայի բանկային ոլորտը շատ մրցակցային է, այդ պատճառով վարկատուները փորձում են շահավետ առաջարկներով գրավել հաճախորդներին:
Մեծ Բրիտանիայում միջին տոկոսադրույքը երկու տարվա համար հաստատուն 1,56% է, իսկ 10 տարվա համար՝ 2,65%:
Հիփոթեքը տրամադրվում է տարեկան 2,5-3,2% տոկոսադրույքով: Հետաքրքիր է, որ 2016 թվականին վճարման ժամկետը սահմանվեց 105 տարին:
2019 թվականի հունիսի դրությամբ՝ միջին լողացող տոկոսադրույքը կազմել է 3,08%: Ընդ որում, այն աճել է նախորդ տարվա համեմատ՝ մեծ թվով չվճարված վարկերի պատճառով:
2019 թվականի դրությամբ՝ Ամերիկայում հիփոթեքի միջին տոկոսադրույքը կազմում է 3,12% տասնհինգ տարի ժամկետի դեպքում և 3,6%՝ 30 տարի ժամկետի դեպքում:
Անշարժ գույքի ձեռք բերման համար միջին տոկոսադրույքը երկրի չորս խոշոր վարկատուների մոտ կազմում է 4,94%:
***
Շարունակաբար նվազող տոկոսադրույք, համաճարակով պայմանավորված անշարժ գույքի գնանկում և պետական աջակցություն՝ ծրագրերի և օրենքի տեսքով…կարծես թե, բոլոր նախապայմանները կան հիփոթեքային վարկավորման ակտիվացման ու շահառուների թվի ավելացման համար:
Զինվե՛ք տեղեկություններով և բաց մի՛ թողեք ձեր սեփականությունն հենց հիմա ձեռք բերելու հնարավորությունը: Տարիներ անց էլ կարող եք որևէ յուրօրինակ կերպով նշել հիփոթեքային վարկի մարման ավարտը, ինչպես դա անում են մի շարք երկրներում՝ կարմիր ներկելով բնակարանի դուռը կամ արծիվ փակցնելով դրա վրա:
.
Սիրարփի Թելիմյան // RealBusiness.am
Սիրարփին ֆրիլանս լրագրող է, արդեն 10 տարի լուսաբանում է բիզնես և տուրիստական ոլորտի վերլուծական թեմաներ տարբեր լրատվական և վերլուծական ռեսուրսների համար։
☑ Twitter ☑ Linkedin
